Stres jest naturalną reakcją ciała na zmieniające się nagle zewnętrzne i wewnętrzne warunki życia, niezależną od naszej woli.
Stres może być pozytywny, krótkotrwały – ratujący nas w przypadku nagłego zagrożenia – ale i negatywny, ciągnący się latami – wynikający np. z długotrwałego przeżywania problemów funkcjonowania w rodzinie alkoholowej, przewlekłej choroby itp.
Co wywołuje w nas stres:
- śmierć bliskiej osoby, rozwód (pod względem poziomu stresu porównywalny ze śmiercią kogoś bliskiego), ciężka choroba, zmiana miejsca zamieszkania;
- ograniczenie wolności, problemy rodzinne, problemy w pracy (strata pracy, zmiana warunków pracy, problemy ze znalezieniem nowej pracy);
- problemy w szkole związane z egzaminami, rywalizacją w grupie, przemocą itp.;
- stres paradoksalnie wywołują też, wydawałoby się, przyjemne i radosne wydarzenia w naszym życiu, jak: ślub i wesele, narodziny dziecka, wygrana w totolotka czy organizacja wieczoru świątecznego.
Pamiętajmy, że stres się kumuluje, więc codziennie, regularnie trzeba się go pozbywać jak popiołu z pieca.
Jak ludzie radzą sobie ze stresem? Bardzo często postępują w sposób niekonstruktywny, ponieważ stres wywołuje nieprzyjemne uczucia (np. złość, bezradność, bezsilność, gniew, rozpacz). Albo używają lub nadużywają środków psychoaktywnych (nikotyny, alkoholu, narkotyków), albo stres staje się powodem uaktywnienia u nich zachowań kompulsywnych (zakupoholizm, kompulsywny seks, gry komputerowe, nadmierne objadanie się, hazard itp.). Mogą oni także zamykać się w sobie czy wykazywać nadmierną aktywność (niejednokrotnie kończącą się agresją).
Rada eksperta
Aby obniżyć poziom stresu (nie pozbędziemy się go do końca), możemy wybrać dwie drogi:
- Uczyć się radzenia sobie ze stresem (a faktycznie obniżenia jego poziomu) na wielogodzinnych warsztatach, podczas których nabywamy umiejętności zmiany myślenia, które jest oparte na faktach, a nie interpretacjach – serdecznie polecam, naprawdę warto.
- Obniżyć poziom stresu poprzez codzienne niżej wymienione czynności, które pozwalają nam radzić sobie z trudnymi sytuacjami (minimum pół godziny dziennie, ważna jest systematyczność).
Od czego zacząć?
Uczmy się lepiej gospodarować czasem, bo jedyne, co mamy, to właśnie czas. Nie można go pomnożyć ani zatrzymać, spowolnić ani przyspieszyć, ale zawsze można go zmarnować. Planujmy nasze czynności na dzień, tydzień, miesiąc przed. Na kartce papieru sporządzajmy plan, spis rzeczy, które mamy do załatwienia, pilnych i takich, które mogą zaczekać.
Jeżeli z powodu pandemii przebywamy w domu i pracujemy zdalnie, jest to tym bardziej ważne. W planie stawiajmy przed sobą realistyczne cele, umieśćmy np. godzinę pobudki rano, godzinę śniadania, określmy, ile czasu poświęcamy na pracę, czytanie książek, segregowanie zaległości w dokumentach itd. Ilekroć wykonamy część planu, nagradzajmy się, myśląc o sobie dobrze. Najtrudniej jest zaplanować dzień świąteczny, np. weekend. Brak planu wywołuje chaos, a w konsekwencji stres.
- Utrzymujmy kontakt z naturą, to może być – o ile warunki na to pozwalają – spacer po lesie, parku, podczas którego wsłuchujemy się w śpiew ptaków, szum wiatru, a nawet kontemplujemy odgłosy deszczu, piękna nieba, zachodu czy wschodu słońca. Bardzo pomaga też kontakt, zabawa ze zwierzątkiem domowym, jego obserwacja (rybki w akwarium).
- W planie dnia zarezerwujmy czas dla siebie, na chwilę przyjemności (np. celebrujmy picie herbaty, kawy, słuchajmy odprężającej muzyki, rozmyślajmy na konkretny temat).
- Nie bądźmy perfekcjonistami – każdy popełnia błędy, nie musimy wszystkiego robić bezbłędnie, bądźmy dla siebie tolerancyjni.
- Nie przejmujmy się rzeczami, na które nie mamy wpływu, np. pogodą, trwającymi wojnami, zakończeniem pandemii. Koncentrujmy się na tym, na co mamy wpływ (jakim jestem człowiekiem, ojcem, matką, córką, pracownikiem, na higienie jako ochronie przed koronawirusem itp.).
- Rozwijajmy w sobie poczucie humoru, śmiech to zdrowie, dobre samopoczucie pozwala nam się zdystansować wobec codziennych trosk i problemów.
- Zdrowo się odżywiajmy, istnieje związek między fizyczną i psychiczną stroną człowieka. Unikajmy używek: papierosów, alkoholu, mocnej kawy, przecież tylko w zdrowym ciele zdrowy duch, jak mówi przysłowie.
- Znajdźmy osobę godną zaufania, która ma ochotę nas wysłuchać, wyrzućmy z siebie nasze troski, problemy – to wcale nie musi oznaczać słabości.
- Starajmy się być tu i teraz, koncentrujmy się na jednej sprawie, nie na wielu naraz.
- Stosujmy proste kilkuminutowe techniki relaksacyjne, np. rano, zanim wstaniemy z łóżka, w południe i wieczorem przed snem po kilka minut oddychajmy głęboko (wciągamy powietrze nosem, wypuszczamy ustami), przenosząc się w wyobraźni w jakieś miłe i pełne spokoju znane nam miejsce.
- O ile mamy możliwość, uprawiajmy sport – spacer, jazda rowerem, gimnastyka w domu, pływanie, ale tak, aby się nie forsować. Stres jest związany z napięciem mięśniowym, nie przesadzajmy więc. Lepiej sobie poćwiczyć niż zamartwiać się i obsesyjnie myśleć o tym, co może się wydarzyć.
Podsumowując, nie musimy codziennie wykonywać wszystkich przedstawionych wyżej zadań, poza planowaniem czasu, relaksem, zdrowym odżywianiem, byciem tu i teraz. Ważne, aby przynajmniej jedna z pozostałych czynności znalazła się w naszym planie. Wystarczy pół godziny każdego dnia, np. jednego dnia rozmowa z bliską osobą, drugiego kontakt z naturą, trzeciego zajęcia sportowe, kolejnego ćwiczenia fizyczne itd.
Życzę powodzenia w codziennym radzeniu sobie ze stresem i systematyczności w działaniu.
