Kto się nie stresuje, ten nie żyje. Każdy człowiek w mniejszym lub większym stopniu przeżywa stres, który jest nieodłączną częścią naszego życia. Stres jest reakcją naszego ciała, niezależną od naszej woli, na gwałtownie zmieniające się warunki zewnętrzne i wewnętrzne, w których żyjemy i do których jesteśmy przyzwyczajeni.
Stres może być pozytywny – ratujący nasze życie w przypadku jego nagłego zagrożenia (wypadek, napaść itp.) – wydzielają się wtedy hormony walki, cukry proste, zwiększa się szybkość naszej reakcji. Ale jest też stres negatywny, niszczący nasze zdrowie i życie. Tu przykładem mogłoby być np. życie w rodzinie, gdzie jest problem alkoholowy, czy w rodzinie, gdzie jedno z rodziców choruje na przewlekłą chorobę, ale też długotrwałe przeżywanie problemów w szkole związanych z nauką czy kłopotami grupy rówieśniczej. W odróżnieniu od stresu pozytywnego, który trwa ok. 1 godziny, stres negatywny przeżywamy jest latami, a jego konsekwencją jest wiele chorób (zawały serca, udary, nowotwory, choroby przewodu pokarmowego), a także zachowania ryzykowne, szczególnie młodych ludzi.
U młodego człowieka (nie tylko, ale szczególnie) w przypadku nagłych sytuacji wywołujących stres (śmierć bliskiej osoby, rozwód rodziców, przewlekła choroba, problemy w szkole, przeprowadzka, wyjazd na studia do innego miasta, egzaminy, wystąpienia publiczne itp.) pojawiają się myśli, z reguły negatywne, takie jak:„Nie dam sobie rady”, „Dlaczego ja?”, „Na pewno umrę z powodu choroby”, „Co inni o mnie pomyślą?”, „To nie ma sensu”, „Na pewno nie zdam egzaminu”, „Nikt mnie nie kocha”, „To i tak nie ma sensu” itp. Te myśli są zwykle związane z sytuacjami, które się wydarzyły. Towarzyszą im emocje, takie jak: złość, wściekłość, strach, lęk, wstyd, bezsilność, bezradność, rozpacz.
U młodych ludzi, którzy przeżywają długotrwały negatywny stres, mogą pojawić się alkohol, nikotyna, narkotyki, przemoc. Jest to dla nich często jedyny sposób, aby poradzić sobie z rozpaczą, lękiem, złością, bezradnością itp. Ale jest to sposób wyjątkowo niekonstruktywny, prowadzący często do uzależnienia od alkoholu, narkotyków czy stosowania przemocy.
Osoby, które radzą sobie ze stresem w sposób konstruktywny, mają mniejsze szanse na uzależnienie od środków psychoaktywnych, stosowanie przemocy czy zachorowanie na większość przewlekłych chorób.
Rada eksperta
Wszyscy mówią o stresie, ale niewiele osób coś robi. Aby młody człowiek nauczył się radzenia sobie ze stresem (a faktycznie obniżenia jego poziomu) warto zachęcić go do uczestnictwa w warsztatach radzenia sobie ze stresem dla młodych (można je realizować już od poziomu V klasy szkoły podstawowej wzwyż). Na takich zajęciach młody człowiek wzmocni poczucie własnej wartości, uzyska informacje nt. wsparcia społecznego oraz zdrowego stylu życia.
Model radzenia sobie ze stresem poprzez naukę umiejętności radzenia sobie z nieprzyjemnymi uczuciami oraz organizacją czasu wolnego oparty jest o założenia teoretyczne psychologii poznawczo-behawioralnej i pozwala uczestnikom na zdobycie nowych umiejętności, jak i wyposaża ich w narzędzia, które będą mogli wykorzystywać w przyszłości.
Ponieważ zajęcia przyczyniają się do lepszego rozumienia i radzenia sobie ze stresem, i zmniejszają ryzyko wejścia w uzależnienie od nikotyny, alkoholu, narkotyków i kompulsywnych zachowań, podnoszą poziom własnej wartości uczestników, sprzyjają zintegrowaniu klasy, tym samym bezpośrednio niwelują wiele z przyczyn zachowań przemocowych dzieci i młodzieży (nieumiejętność radzenia sobie ze stresem, niskie poczucie własnej wartości, odrzucenie/izolacja w grupie rówieśniczej), jednocześnie zmniejszają ryzyko powstawania i nasilania zaburzeń psychicznych.
